Anatomie van het oog

Glaucoom (groene staar)

Glaucoom is een ziektebeeld waarbij de oogzenuw beschadigd geraakt in het oog, daar waar die vertrekt richting hersenen.

De oogzenuw is in het oog verbonden met de retina waar kegeltjes en staafjes beelden en kleuren opvangen om die dan in de hersenen te verwerken tot een volwaardig beeld. Glaucoom is de ziekte waarbij deze oogzenuw in het oog ingedrukt en uitgehold wordt waardoor het doorzenden van die informatie van de retina naar de hersenen langzaam in het gedrang komt. Het gevolg is dat delen van het zicht wegvallen en als uiteindelijk gevolg zelfs gedeeltelijke of gehele blindheid. Het zicht valt weg in kleine vlekjes, meestal aan de buitenkant van het gezichtsveld.

Als patiënt ervaar je niets tot het zicht begint weg te vallen en in de meeste gevallen zelfs pas als het op beide ogen over het zelfde deel van het zicht gaat. De hersenen kunnen namelijk een gezichtsuitval op één oog compenseren met de info die ze van het andere oog krijgen.

Daarom is het belangrijk om regelmatig je ogen te laten nakijken om glaucoom in vroegtijdig stadium -voor er gezichtsuitval is- vast te stellen. Ga vanaf je vijftigste minstens elke twee jaar naar de oogarts en wanneer er verhoogde kans is sneller. Wanneer er glaucoom in de familie voorvalt of wanneer je veel last hebt van hoge bloeddruk, suikerziekte of andere immuun ziekten ga je best regelmatig op controle. Je oogarts geeft je wel aan hoe regelmatig je op controle moet komen.

Soorten

Normale druk glaucoom: Aangezien glaucoom al snel in verband wordt gebracht met te hoge oogdruk moeten we er toch op wijzen dat ook zonder verhoogde oogdruk glaucoom kan voorkomen.
Aangeboren glaucoom of Congenitaal glaucoom: deze komt al voor van bij de geboorte door een ontwikkelingsstoornis. De oogdruk verhoogd door een probleem in de ontwikkeling van het oogje.
Secundair glaucoom: dit is glaucoom veroorzaakt door een andere factor, zoals medicatie, systeemziekten zoals suikerziekte (diabetes), een trauma (ongeval waarbij het oog geraakt wordt) of een andere oogaandoening die glaucoom uitlokt zoals uveïtis.
Open hoek glaucoom: dit is de trage versie van glaucoom waarbij de oogdruk langzaam stijgt en de patient lang niets in de gaten heeft. Patiënten met deze trage versie merken pas heel laat dat er iets mis is en de schade kan dan al onomkeerbaar zijn.
Acuut glaucoom, ook wel gesloten hoek glaucoom, kleine hoek glaucoom of nauwe hoek glaucoom: Door dat de ooghoek om welke reden dan ook te klein is of zelfs helemaal dicht kan het kamervocht niet meer worden afgevoerd en loopt de druk in het oog op. Deze acute versie van glaucoom is meestal pijnlijk. Patiënten zien halo’s (cirkelvormige regenboogachtige schitteringen rond lichtpunten), hebben dikwijls ook hoofdpijn en soms zelfs braaknijgingen. Het oog kan ook rood aanlopen en het zicht kan heel snel herleid worden tot een tunnelzicht. Een spoed(oog)arts raadplegen is zeer raadzaam, dit is een urgentie!

Oorzaak

Het is moeilijk te stellen wat de oorzaak van glaucoom is. Ook met normale oogdruk kan de oogzenuw ingedrukt geraken en problemen veroorzaken.

Wanneer er wél sprake is van verhoogde oogdruk kan ook dat weer veroorzaakt zijn door verschillende zaken, het kan een aangeboren stoornis zijn bij de groei, een verhoging van de druk door medicatie of door een trauma.

Het kamerwater dat aangemaakt wordt achter de iris in de achterste oogkamer komt door de pupil in de iris naar de voorste oogkamer en wordt daar normaal afgevoerd in de kamerhoek. Wanneer die hoek verstopt is kan het vocht niet snel genoeg weg en verhoogd de druk. Wanneer de kamerhoek helemaal afgesloten is loopt de druk heel snel op wat enorm pijnlijk is en zeer gevaarlijk.

Risicofactoren

Iedereen kan glaucoom krijgen maar er zijn steeds bepaalde groepen die meer voorbestemd zijn:

+60j: vanaf je zestigste is de kans op glaucoom hoger. Ga zeker vanaf dan regelmatig naar je oogarts.
bij sommige afro-amerikaanse groepen zou ook meer glaucoom voorkomen, bij aziaten zelfs bij 1% en bij Eskimo’s zou zelfs 3% kans maken glaucoom te krijgen.
Medicatie waarbij de pupil verwijdt (mydriatica). Door een grote pupil wordt de druk in de oogkamer hoger en dus de afvoer moeilijker.
Familiale (genetische) geschiedenis
Zware verziendheid.
Meer bij vrouwen dan bij mannen.

Diagnose

De oogarts voert meestal verschillende oogonderzoeken uit om glaucoom vast te stellen of uit te sluiten.

Spleetlamp: Met deze microscoop onderzoekt de oogarts het volledige oog, ook de oogkamers.
Netvliescamera: deze geeft een beeld van bijna de hele retina (netvlies) waarop ook de oogzenuw te zien is. Als deze ingedrukt is is dat op dit beeld duidelijk te zien.
Oogdrukmeting (tonometrie): een (verhoogde) oogdruk is een mogelijke aanwijzing tot glaucoom.
Gonioscopie: dit is het bekijken van de oogkamerhoek waardoor het soort glaucoom kan worden onderscheiden.
Gezichtsveldonderzoek: hier mee wordt het verlies van het zicht getest ook al merkt een patient nog niets.
Foto oogzenuw: om de impact vast te kunnen stellen.

Behandeling

Het gezichtsverlies is niet meer te herstellen maar glaucoom kan wel meestal worden beheerst. Hierdoor kan verder verlies van gezichtsveld vermeden worden. Men kan trachten de druk te verlagen met medicatie, meestal in druppelvorm, maar kan ook door middel van het openen van de kamer hoek met laserchirurgie of een echte ingreep. Er bestaan zelfs implantaten om de afvoer van het kamerwater terug te verhogen.

Heb je vragen of twijfels na het lezen van dit artikel, vraag dan raad bij jouw opticien of oogarts.

Lees verder ook over: